رابطه استرس و دیابت

به گزارش اولین خبر، دکتر مهتاب نیرومند فوق تخصص غدد بالغان بیمارستان شهدای تجریش و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با اشاره به نقش استرس در بروز یا پیش آگهی دیابت گفت: هر عامل استرس‌زا از نظر جسمی مانند بیماری، تب، عفونت و یا روحی و روانی مانند رویدادهای عاطفی و سوگ عزیزان، استرس محسوب می‌شود.

به گفته وی، در مواجهه با استرس ترشح یکسری از هورمون‌ها در بدن افزایش می‌یابد تا سلول‌های بدن توانایی رویایی با استرس و دفاع از بدن را داشته باشد.

وی افزود: این هورمون‌ها مصرف گلوکز در سلول‌ها را کاهش می‌دهند تا گلوکز بیشتری برای سلول‌های دفاعی باقی بماند. بنابراین ممکن است یک نوع مقاومت به انسولین در بدن ایجاد شده و سطح گلوکز افزایش یابد.

نیرومند خاطرنشان کرد که استرس به تنهایی باعث بروز دیابت در افراد نمی‌شود و فاکتورهای مختلف در بروز این بیماری دخیل هستند.

به گفته این متخصص غدد، در هنگام مواجهه با استرس‌های شدید (مثل بستری در بیمارستان و...) قندخون بیمار به صورت موقت افزایش می یابد اما پس از رفع استرس شاهد کاهش قند خون هستیم.

وی دیابت نوع ۲ را شایع‌ترین نوع دیابت برشمرد که بیش از ۹۰ درصد مبتلایان به این بیماری را تشکیل می دهند و افزود: فاکتورهای متعددی نظیر ارث، تغذیه نامناسب (پرچربی و پرکربوهیدارت)، اضافه وزن و چاقی، بی تحرکی و فعالیت بدنی کم در بروز دیابت موثر هستند.

نیرومند وجود چند فاکتور همزمان را در بروز دیابت موثر عنوان کرد و گفت: به طور مثال درصورت وجود سابقه خانوادگی اگر فاکتورهای محیطی (تغذیه نامناسب، اضافه وزن و چاقی و بی تحرکی) نیز وجود داشته باشند، شاهد بروز دیابت خواهیم بود. همانطور که در خانواده با وجود سابقه ارثی دیابت شاهد ابتلای برخی از اعضای خانواده به دیابت هستیم.

این دانشیار دانشگاه با اشاره به تاثیر استرس بر افزایش قندخون بیماران دیابتی گفت: با توجه به این که استرس به صورت موقتی قندخون فرد را بالا می‌برد، استفاده از روش‌های کنترل استرس در این افراد بسیار اهمیت دارد و فرد باید با رعایت رژیم غذایی و دارویی مناسب، قندخون خود را کنترل کند.

این متخصص غدد دیسترس ناشی از دیابت را نوعی استرس ذکر کرد که وقتی برای اولین بار به فردی گفته می‌شود مبتلا به دیابت است، دچار آن می‌شود. البته این استرس روحی بزرگ در هنگام تشخیص هر نوع بیماری دیگری برای افراد نیز پیش می‌آید.

به گفته وی، در این شرایط فرد دچار استرس می‌شود که از این پس چه وضعیتی با این بیماری خواهد داشت، پیش آگهی بیماری وی چیست، چه داروهایی را باید مصرف کند، کاهش یا افزایش قند خون را چگونه مدیریت کند، چگونه کار یا ورزش کند و سوالاتی از این قبیل.

نیرومند دیابت عصبی یا استرسی را یک باور غلط در جامعه برشمرد و تاکید کرد: استرس به تنهایی هرگز باعث بروز دیابت نمی‌شود اما می‌تواند به بروز این بیماری در فردی که دارای زمینه ارثی، تغذیه نامناسب و سایر فاکتورهای خطر ذکر شده است کمک کند.

وی خاطرنشان کرد: استرس در مبتلایان به دیابت باعث افزایش ترشخ هورمون‌هایی می شود که در شرایط استرس به عنوان مکانیسم دفاعی بدن ترشح می‌شوند و ضد انسولین عمل کرده و باعث بالارفتن قند خون به صورت موقت می‌شوند.

این دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر اهمیت کنترل استرس در مبتلایان به دیابت گفت: با توجه به افزایش قند خون در فرد دیابتی در مواجهه با استرس باید حتما کنترل استرس نیز جزو درمان‌های دیابت قرار گیرد و ضمن توصیه به تغذیه مناسب، افزایش فعالیت بدنی و رعایت رژیم دارویی راهکارهایی نیز برای کنترل استرس داشته باشیم.

نیرومند، ورزش منظم را باعث کنترل قندخون و استرس برشمرد و گفت: ورزش مناسب، منظم و مداوم ضمن کنترل قندخون باعث مدیریت و کنترل استرس فرد نیز می‌شود. همچنین به دلیل افزایش اندورفین‌هایی که در مغز ایجاد می‌شود و هورمون‌های شادی‌آور می‌تواند سطح استرس را پایین بیاورد.

این دانشیار دانشگاه علاوه بر رعایت الگوی صحیح سبک زندگی، انجام مدیتیشن و یوگا را برای کنترل استرس به تمام افراد دیابتی توصیه کرد و یادآور شد که در صورت وجود استرس شدید فرد حتما باید برای مشاوره نزد روانپزشک مراجعه کند.

این متخصص غدد مهمترین نکته در بیماران دیابتی را عدم قطع ارتباط با تیم درمان عنوان کرد و افزود: دیابت یک بیماری پیشرونده است که مدام باید فرد تحت نظر پزشک باشد و نیاز به پایش مداوم، تجویز رژیم درمانی مناسب و تغییر آن با توجه به شرایط بیماری دارد.

نیرومند به مبتلایان خاطرنشان کرد: دیابت درصورتی که مدیریت و کنترل شود کاری با فرد ندارد، اما در صورت عدم کنترل بیماری ممکن است تمام اعضای بدن را درگیر کرده و شاهد عوارض جبران‌ناپذیر آن باشیم.

این دانشیار دانشگاه افزود: بیماران دیابتی علاوه بر کنترل قندخون، باید از نظر عوارض چشمی، کلیوی و ... نیز مورد بررسی قرار گیرند؛ زیرا رژیم دارویی فرد ممکن است با توجه به عوارض ایجاد شده نیاز به تغییر داشته باشد.

بنابر اعلام وزارت بهداشت، وی به بیماران هشدار داد که از خود درمانی پرهیز کرده و هرگز بدون تجویز پزشک یا با توصیه سایر بیماران دیابتی دارویی را مصرف نکنند؛ زیرا رژیم دارویی هر فرد مختص اوست و براساس شرایط بیماری، بدنی و وضعیت سلامت وی تعیین می‌شود و هرگز یک نسخه برای تمام افراد تجویز نمی‌شود.