کشنده‌ترین مسمومیت‌های غیرعمدی در ایران
چند نکته برای جلوگیری از مسمومیت در زندگی روزمره که می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی برای افراد و حتی از دست رفتن جانشان شود.
مسمومیت‌ها علاوه بر آسیب‌های جزئی و اولیه ممکن است اثرات ماندگاری بر سلامت هم داشته باشند یا منجر به شرایط مزمن، مشکلات عصبی یا آسیب به اندام‌ها شوند. به همین دلیل درک شناخت علائم و نشانه‌های مسمومیت می‌تواند به مداخله پزشکی به موقع، کاهش عوارض شدید سلامتی یا مرگ و میر منجر شود. حتی آگاهی از خطرات احتمالی خوراکی و موقعیت‌های مسمومیت‌زا افراد را قادر می‌سازد تا انتخاب‌های ایمن‌تری در مورد سلامت و سبک زندگی خود داشته باشند. در این مطلب چند نکته درباره انواع مسمومیت‌ها بخوانید و در صورت مواجهه با چنین شرایطی آگاهانه‌تر عمل کنید. متخصصان هم تاکید می‌کنند که مراجعه فوری به پزشک و پرهیز از اقدامات خودسرانه مانند وادار کردن فرد مسموم به استفراغ، از جمله توصیه‌های مهمی است که می‌تواند از تشدید آسیب‌های مسمومیت جلوگیری کند.
مسمومیت دارویی
بیشترین مسمومیت‌های ارجاع شده به بیمارستان‌ها، مسمومیت‌های دارویی هستند و لحظات اولیه پس از بروز این نوع از مسمومیت، برای نجات فرد مسموم بسیار حیاتی است. مهم‌ترین راه‌های ورود سموم به بدن در این بخش هم خوراکی، تنفسی، پوستی و تزریقی است. آمارها هم نشان می‌دهد که ۱۰ هزار نفر در ۵ ماه ۱۴۰۳ به دلیل سوءمصرف داروها به بیمارستان‌ها مراجعه کردند.
۱. مقادیر بالای برخی از داروهای به‌ظاهر کم‌خطر، می‌توانند برای فرد کشنده باشد.
۲. هرگز سعی نکنید با چشیدن و یا بوییدن یک ماده ناشناخته آن را شناسایی کنید.
۳. از خوراندن مایعات به فرد که به دلیل مسمومیت دارویی بیهوش شده خودداری کنید.
۴. مرکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم در تهران با شماره تلفن ۱۹۰ در این باره پاسخگوست.
مسمومیت کودکان
اکثر این مسمومیت‌ها به دلیل بی‌توجهی والدین، در کودکان زیر ۵ سال رخ می‌دهد و ناشی از مصرف الکل، مواد شوینده، شیمیایی و... حتی بلع باطری‌های کوچک است که عوارض جدی برای کودک دارد و باید به سرعت به مراکز درمانی رسانده شود. این در حالی است که ۱۷ درصد مراجعات ناشی از مسمومیت به مراکز درمانی در سال ۱۴۰۰ برای کودکان بوده است.
۱. گیاهان و گل‌های آپارتمانی مانند خرزهره و دیفن باخیا منجر به مسمومیت در کودکان می‌شود.
۲. تمامی سموم و مواد شوینده مورد استفاده در منزل را دور از دسترس کودکان در ظروف با درب بسیار محکم نگهداری کنید.
۳. اگر به کودک خود دارو می‌دهید، باید بداند که داروست و نباید از کلماتی مثل آب‌نبات، شکلات یا خوراکی استفاده کنید.
۴. اصلی‌ترین عارضه سرب (موجود در محصولات شیمیایی) منجر به اختلال در تکامل سیستم عصبی کودکان و آسیب به بهره‌هوشی آنهاست.
مسمومیت ناشی از گازها و منوکسید کربن
مسمومیت با گاز منو کسیدکربن یکی از کشنده‌ترین مسمومیت‌های غیرعمدی در ایران است و شیوع آن در فصل سرما بیشتر می‌شود به طوری که بیش از ۷۰ درصد تلفات گازگرفتگی نیمه دوم سال رخ می‌دهد. منوکسید کربن گازی بی‌رنگ، بی‌بو و بدون طعم و غیر محرک است که در اثر سوختن ناقص سوخت‌های فسیلی مانند نفت، گاز، بنزین، گازوئیل، دود اگزوز اتومبیل و ذغال چوب ایجاد می‌شود. ۱۵۳ مسمومیت ناشی از گاز منوکسید کربن در مهر امسال گزارش شده که البته نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۶ درصد (۲۵۸ مورد) کاهش داشته است.
۱. قبل از راه اندازی مجدد وسایل گرمایشی گازسوز و نفتی، آنها را از نظر اتصالات و دودکش کنترل کنید.
۲. علائم ارتباط با منوکسیدکربن، سردرد، گیجی، ضربان شدید شقیقه‌ها، وزوز گوش و خواب‌آلودگی است که در ادامه فرد را دچار مسمومیت، تهوع، استفراغ و تپش قلب می‌کند.
۳. علائم مسمومیت با منوکسیدکربن در کودکان تهوع، استفراغ و اسهال است
۴. سرد بودن لوله دودکش بخاری، دلیل بر خارج نشدن دود و گاز سمی است.
۵. اولین اقدام در برخورد با فردی که با گاز منوکسیدکربن مسموم شده است، انتقال مصدوم به هوای آزاد است.
مسمومیت با خوراکی‌ها
مسمومیت غذایی با بوتولیسم کشنده‌ترین انواع مسمومیت‌هاست که در اثر مصرف مواد غذایی مانند سوسیس، کالباس، کنسرو ماهی، کنسرو ذرت، کنسرو لوبیا، کشک خام، عسل طبیعی و... که در شرایط نامناسب و غیربهداشتی تهیه و نگهداری شده‌اند ایجاد می‌شود. ۴ هزار مورد مسمومیت ناشی از مصرف غذای ناسالم سال گذشته در کشور مراکز درمانی کشور ثبت شده و ۴۲۰ هزار مرگ سالانه در جهان هم بر اثر مصرف غذاهای ناسالم رخ می‌دهد.
۱. از مصرف کنسروهایی که دچار آثار نشت، برآمدگی و فرورفتگی و زنگ‌زدگی هستند خودداری کنید
۲. علائم و نشانه‌های بوتولیسم به‌صورت تأخیری (۱۲ تا ۲۴ ساعت بعد از مصرف غذای آلوده به باکتری) به شکل تاری دید، دوبینی، افتادگی پلک، عدم توانایی حرکتی، سختی در بلع، اختلال تکلم و یبوست ظاهر می‌شود.
۳. اسهال یکی از علائم در بسیاری از مسمومیت‌های غذایی است.
۴. قارچ‌های سمی هم از شایع‌ترین عوامل مسمومیت‌های خوراکی هستند و می‌توانند باعث نارسایی حاد کبدی و مرگ شوند.
۴. بسیاری از گیاهان و گل‌های آپارتمانی مانند خرزهره و دیفن باخیا هم سمی هستند و تماس پوست با آنها و یا به دهان بردن آنها منجر به مسمومیت می‌شود.
مسمومیت مواد شیمیایی
محصولات خانگی از جمله سموم دفع حشرات یا لوله‌بازکن، جوهر نمک، جرم‌گیر، محلول سفیدکننده و لک بر، مواد شوینده، گاز پاک‌کن، داروها حاوی مواد سمی و شیمیایی و برای سلامت انسان‌ها خطرناک هستند و به ویژه درباره کودکان می‌تواند با آسیب‌های بسیار جدی همراه شود. ۵۴۰ مرگ غیرطبیعی ناشی از مسمومیت با سم در بهار امسال از سوی مرکز آمار ایران گزارش شده است.
۱. علائم و نشانه‌های مسمومیت با برخی از سموم حشره‌کش می‌تواند به‌صورت تأخیری (۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از مصرف) ظاهر شوند.
۳. علائم و نشانه‌های مسمومیت با حشره‌کش‌ها تهوع، استفراغ، دردهای شکمی، اسهال، اشک، آبریزش از بینی، تعریق، تنگی نفس، افت فشارخون، تنگی مردمک چشم، اختلالات قلبی و عصبی است.
۳. از نگهداری محصولات خطرناک مانند قرص برنج در منزل، آشپزخانه و کمد اجتناب کنید چون گاز حاصل از آن می‌تواند کشنده باشد.
۴. برخی از لوازم‌آرایش تقلبی و غیراستاندارد و حاوی مقادیر بالای سرب می‌باشند. از مصرف آنها خودداری کنید.
۵. پس از مصرف مواد شوینده، سفیدکننده، جرم بر و لوله‌بازکن در محیط‌های دربسته و کوچک مانند دستشویی و حمام به‌هیچ‌عنوان در این مکان‌ها توقف نکنید چراکه گازهای تولیدشده در فضای کوچک، خفه‌کننده و سمی است.
۶. مخلوط کردن فرآورده‌های سفیدکننده با ترکیبات جرم‌بر به دلیل ایجاد گاز سمی خفه‌کننده، ممنوع است.
مسمومیت مواد مخدر و الکل
مسمومیت با مواد مخدر و نوشیدنی‌های الکی تقلبی یکی از مرگبارترین انواع مسمومیت‌هاست و علاوه بر آن می‌تواند منجر به بروز سکته‌های قلبی و مغزی، تشنج، نارسایی کبد و کلیه و تخریب سلول‌های مغزی و عضلانی هم شود. این در حالی که برخی داروهای نیروزا و کاهش وزن هم حاوی مخدرها هستند و سوءمصرف آنها جان افراد را به خطر می‌اندازد. ۴۲۳۵ نفر در ۵ ماه نخست امسال بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی کشور به دلیل مسمومیت ناشی از سم، دارو و مواد مخدر و محرک جان خود را از دست دادند.
۱. علائم مسمومیت با الکل، اختلال تعادل، دو بینی، اختلال حافظه، کما، وقفه تنفسی و مرگ است.
۲. متانول الکل بسیار سمی است که در نوشیدنی‌های الکلی قاچاق و دست‌ساز، ضدیخ و برخی از حلال‌ها به کار می‌رود و در صورت مصرف و بروز مسمومیت می‌تواند منجر به از دست رفتن بینایی یا مرگ فرد شود.
۴. مصرف هم‌زمان انواع مخدر با برخی از داروهای خواب‌آور و آرام‌بخش می‌تواند سبب بروز مسمومیت‌های شدید و حتی مرگ شود.
۵. استفاده خودسرانه از فرآورده‌های قاچاق و بدون مجوز برای بدن‌سازی و پرورش اندام در جوانان، خطر ابتلا به انواع اختلالات جسمی و روانی را برای مصرف‌کننده در بردارد.
