مزایای تغذیه به شیر مادر

دکتر حسین کاملی
به گزارش اولین خبر؛ مطالعات متعددی در سراسر جهان نشان داده است که ویروسهای معده، اسهال، بیماریهای دستگاه تنفسی تحتانی، عفونتهای گوش و مننژیت در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند کمتر رخ میدهد و زمانی هم که به وجود میآید خفیف است و تغذیۀ نوزاد فقط با شیر مادر یعنی بدون غذای جامد، شیر خشک یا آب، به مدت حداقل شش ماه بیشترین محافظت را از کودک به عمل میآورد. یک پژوهش وسیع دیگر نیز در نشان داد خطر مرگ در بین کودکانی که تا یک سالگی با شیر مادر تغذیه میشوند، کمتر از کودکانی است که با شیر مادر تغذیه نمیشوند و تغذیه با شیر مادر بعد از یک سالگی نیز باز هم به کمتر شدن خطر مرگ برای کودکان ارتباط داده شده است.
عامل اصلی ایمنی شیر مادر، مادهای به نام ایمونوگلوبولین ترشحی A است که در مقادیر زیاد در آغوز یا همان اولین شیر مادر در ۴۸ ساعت اول بعد از زایمان وجود دارد و در غلظتهای پایینتر نیز در شیر اصلی مادر به طور مرتب موجود است. این ماده با تشکیل یک لایۀ محافظ روی غشاهای مخاطی در روده، بینی و گلوی کودک، از او در مقابل میکروبهای مهاجم محافظت میکند. شیر شما به طور خاص برای کودکتان تولید میشود و بدن شما در پاسخ به عوامل بیماریزای موجود در بدن شما مثل ویروسها و باکتریها، یک ایمونوگلوبولین ترشحی A میسازد که ویژۀ مقابله با آن عوامل بیماریزاست و همان را به نوزاد انتقال میدهد. بدین ترتیب، بر این اساس که شما در معرض چه عوامل بیماریزایی هستید، شیر مادر محافظت لازم را برای کودکتان فراهم میکند.
همچنین محافظتی که تغذیه با شیر مادر از کودک در برابر بیماریها به عمل میآورد، تا مدتها بعد از پایان شیردهی دوام میآورد. پژوهشها نشان داده است که تغذیه با شیر مادر میتواند خطر ابتلای نوزاد به برخی سرطانهای دوران کودکی یا بیماریهای قلبی عروقی در بزرگسالی را کاهش دهد. دانشمندان دقیقاً نمیدانند که تغذیه با شیر مادر چگونه خطر ابتلا به این بیماریها را کاهش میدهد، اما حدس میزنند که آنتیبادیهای موجود در شیر مادر ممکن است سیستم ایمنی بدن نوزاد را تقویت کند.
تغذیه با شیر مادر همچنین ممکن است به کودکان کمک کند از گروهی بیماریها که در مراحل بعدی زندگی بروز میکند مثل دیابت نوع یک و نوع دو، کلسترول بالا و بیماریهای التهابی روده در امان بمانند و محققان در مورد کودکانی که با شیر مادر تغذیه نشدهاند، ابتلا به بیماری کرون و کولیت اولسراتیو یا همان التهاب منجر به زخم رودۀ بزرگ را به تغذیه نشدن با شیر مادر ارتباط دادهاند.
یک مطالعه وسیع دیگر هم نشان داد که تغذیه به طور انحصاری با شیر مادر یا همراه با شیر خشک به عنوان مکمل شیردهی، با کاهش خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد در ارتباط است. محققان نتیجه گرفتند که تغذیۀ انحصاری با شیر مادر در یک ماهگی، خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را کاهش میدهد. بنابراین کارشناسان، تغذیه طولانیمدت با شیر مادر را برای کاهش خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد توصیه میکنند.
نوزادانی که با شیر خشکهای مبتنی بر شیر گاو یا سویا تغذیه میشوند، بیشتر از نوزادان تغذیهشده با شیر مادر، واکنشهای آلرژیک نشان میدهند. دانشمندان فکر میکنند که عوامل ایمنساز مانند ایمونوگلوبولین ترشحی A که فقط در شیر مادر موجود است، با ایجاد یک لایۀ محافظتی در مجرای رودهای کودک به جلوگیری از واکنشهای آلرژیک به مواد غذایی کمک میکند. بدون این لایۀ محافظتی، کودک ممکن است دچار حساسیت و مشکل دیوارۀ روده شود. این وضعیت اجازه میدهد تا پروتئین هضمنشده به روده نفوذ کند و در آنجا باعث واکنشهای آلرژیک و عوارض دیگر شود. نوزادانی که با شیر خشک تغذیه میشوند، این لایۀ حفاظتی را ندارند و در نتیجه در برابر التهاب، آلرژیها و دیگر عوارض سلامت در آینده آسیبپذیرتر هستند.
تقویت و افزایش هوش نوزاد
محققان همچنین تغذیه با شیر مادر را با رشد شناختی کودک ارتباط دادهاند. در پژوهشی که هزاران نوزاد را از بدو تولد تا شش و نیم سالگی دنبال کرد، با گرفتن تست هوش و دیگر آزمونهای هوش به این نتیجه رسیدند که تغذیۀ طولانیمدت و فقط با شیر مادر، رشد شناختی کودک را به میزان قابل توجهی بهبود میدهد. نوزادان نارس با وزن تولد بسیار پایین که از مدت کوتاهی پس از تولد با شیر مادر تغذیه شدند، در مقایسه با نوزادان زودرسی که شیر مادر دریافت نکردند، در ۱۸ ماهگی میزان رشد ذهنی بالاتری داشتند.
قابل یاداوری است که در برخی مواقع برای برخی نوزادان با بیماریهای خاص مانند الرژی و حساسیت شیرهای رژیمی با مجوز پزشکان متخصص تجویز می شود .نیز برخی مادران بخاطر بیماری خاص قادر به شیردهی نیستند
در این گونه مواقع مادران اجبارا فرزندان خود را با شیر خشک تعذیه می کنند
اما در موارد دیگر نباید مشوقهایی برای تبلیغ تغذیه با شیر خشک در وسایل ارتباط جمعی صادر شود.امروز متاسفانه براثر ترویج تغذیه با شیرخشک ، شاهد کسری های مقطعی در داروخانه ها هستیم و متاسفانه برخی از خانواده ها بدنبال برند های خاص هستند درحالیکه بیشتر شیر خشکها فرمولاسیون مشابه دارند و می توان بجای یکدیگر استفاده نمود